Valar Morghulis ve Valar Dohaeris Ne Demek? Hangi Dilde Ne Anlama Geliyor?

İlk kez 2. sezonun final bölümünde duyduğumuz, sonraki sezon ve bölümlerde de sıkça tekrarlanan ‘Valar morghulis’ cümlesinin ne anlama geldiği uzun bir süre açıklanmamıştı. Hatta serinin hayranları bu cümleyi bir süre gizli bir şifre veya talimat bile zannetmişti. Ancak sonradan birbirini tanımayan karakterlerin de ağzından duyulduğunda bu cümlenin başka bir gizem taşıdığı anlaşılmıştı. Peki ‘Valar morghulis’ ve cevaben söylenen ‘Valar dohaeris’ ne demek?

Bir Braavos Selamı

Valar morghulis ve karşılığında söylenen Valar dohaeris, aslında pek çok dil ve dini inançta karşılığı olan birer selamlaşma cümlesi. ‘Valar morghulis’ İngilizceye çevrildiğinde ‘All men must die’, Valar dohaeris’ İngilizceye çevrildiğinde ise ‘All men must serve’ anlamlarına geliyor. Kabaca bir çeviriyle ‘Tüm insanlar ölmeli’ ve ‘Tüm insanlar hizmet etmeli’ anlamlarına gelen bu selamlaşma cümleleri Braavosluların Yüksek Valyria dilinde kullandıkları birer kalıp. Ancak bu cümlelerin taşıdığı ‘gerçek’ anlamı görebilmek için dizide anlatılanların biraz daha dışına çıkmalı ve Game of Thrones tarihine bakmak gerekli. 

Kölelikten Yükselişe

Dizide anlatılmayan tarihe göre tüm Braavos halkı geçmişte Valyria İmparatorluğu’nda köledirler. Bu insanlar kendi iradeleri dışında ‘hizmet etmek’ zorundadırlar. Sonunda özgürlüklerine kavuşan köleler, bilinmeze doğru bir deniz yolculuğuna çıkar ve Braavos adasını bulup burada bir medeniyet kurarlar. Ancak öncelikle kölelikten kurtuluş hikayelerine bakmak gerekir.

Köleler, çalışılabilecek en beter yerde, Valyria ateş çukurlarında çalışmaya zorlanıyorlardı. Burada lav çukurlarından sıçrayan alevler onları diri diri yakabiliyor, wyrmler (ejderhaya benzeyen ama daha küçük yaratıklar) tarafından avlanabiliyorlardı. Asıl kötü olan kısım ise kölelerin kendilerini öldürmelerine izin verilmiyordu. Bu konudaki iradeleri kısıtlanmıştı. Köleler yalnızca hizmet etmek için yaşıyorlardı. Onlara bu iradeyi veren ise ‘Yüzsüzler’in ilkiydi. Adı bilinmeyen bu gizemli adam, kölelere kendilerini öldürebilme iradesini geri verdi. İradelerini geri alan köleler artık isterse ölebiliyor isterse özgür kalabiliyordu. Kölelikte adeta domino etkisi yaratan bu hareket pek çok kölenin ölmesi ancak daha fazlasının özgür kalmasıyla sonuçlandı. Artık kendi iradelerine sahip olan köleler isterse ‘ölebilecek’ isterse ‘hizmet edebilecek’ti. Bu yüzden birbirlerini selamlayabilmek ve özgürlüklerini kendilerine hatırlatabilmek için ‘Valar Morghulis’ ve ‘Valar dohaeris’ tümcelerini oluşturdular. 

Özgür kalan kölelerden bir kısmı ilk ‘Yüzsüz’e katılarak onunla diğer diyarlardaki köleleri serbest bırakmaya başladılar. Böylece Braavos’ta bir tür suikastçı tarikatı olan ve Arya’nın da eğitimini aldığı ‘Siyah ve Beyazın Evi’nin temelleri atılmış oldu. 

Kısaca özetlemek gerekirse ‘tüm insanlar ölmeli’ ve ‘tüm insanlar hizmet etmeli’ cümlelerinin aslında özgür iradeyi temsil ettiğini söylemek mümkün.